Als het jaar 2019 weer bijna een maand oud is en we ons voornamen om meer balans na te streven en beter op te laden is de confrontatie met de dagelijkse stress er mogelijk ook weer. Wanneer wordt stress een potentiële burn-out? Een vraag die oppertune en misschien zelfs noodzakelijk is.
Effect van stress
De wereld vrij krijgen en houden van dagelijks stress zou de oplossing zijn. Hmm.…geen haalbare kaart. Stress is een vorm van spanning. Om optimaal te kunnen presteren hebben we stress ook in een bepaalde mate nodig. Positieve stress betekent dat na enige tijd de spanning weer verdwijnt. In de toestand die erop volgt heeft het lichaam weer de kans om te komen in een toestand van rust. Wanneer deze ontspanning echter niet plaats vindt en de stresspiek aanhoudt en/of als er een nare gebeurtenis wordt ervaren dan wordt het uitkijken. Vast staat dat vooral de negatieve spanningen een gevaar vormen voor de gezondheid, omdat zij de grootste en meer langdurige effecten hebben op het centrale en autonome zenuwstelsel.
Uit neurowetenschappelijk onderzoek naar het effect van stress weten we dat een bron van aanhoudende stress het neurohormonaal systeem danig in de war kan brengen. Datgene wat ons normaliter makkelijk afgaat wordt moeizaam of zelfs onmogelijk. Voorop staat dat adequaat reageren op prikkels aangetast wordt. Uiteraard zijn we als mens verschillend en is er dus sprake van iemands aanleg en gevoeligheid.
Hersengebieden en burn-out
Voortdurende stress ontregelt het zogenoemde stresssysteem. Dat systeem zorgt er ook voor dat bij prikkels die als bedreigend worden ervaren de juiste maatregelen worden getroffen. Je gaat bijvoorbeeld ‘vechten’ of ‘vluchten’. Zoals hierboven reeds aangehaald lukt het bij de potentiële burn-out steeds minder goed om de signalen van o.a. de buitenwereld goed te vertalen. Er is bij een dreigende burn-out sprake van moeite hebben om informatie automatisch te verwerken. De binnenkomende prikkels worden meer bewust verwerkt en geïnterpreteerd. Deze extra mentale inspanning gaat vaak over in voortdurend vermoeid zijn en dat leidt bij geen verandering uiteindelijk tot een burn-out.
De belangrijkste hersengebieden die dan worden getroffen zijn de prefrontale cortex. Deze helpt bij plannen, organiseren en besluiten nemen. De amygdala die groter wordt bij langdurige stress, waardoor je emoties minder onder controle krijgt en de hippocampus die juist weer krimpt van voortdurende stress, waardoor je geheugen niet goed werkt en je je stressrespons niet onder controle krijgt.
Zijn er wondermiddelen om de stress te reduceren?
Recent woonde we een masterclass bij van onze Nederlandse hoogleraar neuropsychologie, Dr. Erik Scherder. Sowieso een prettige manier om naar het complexe onderwerp ‘stress’ en ‘burn-out’ te kijken. Nog veel belangrijker, het geeft ook direct weer hoop. Er blijken twee belangrijke schakels te zijn om de cirkel te doorbreken (zie afbeelding).
De twee schakels om te ontketenen zijn de Hippocampus en de Frontale Lob. Deze twee hersendelen reageren namelijk erg goed op bepaalde activiteiten, zegt Scherder.
De vroegere remedie ‘doe het even rustig aan’ werd al snel getorpedeerd. Daarentegen promoot Scherder met aansprekende voorbeelden de ‘omgaan met stress-middeltjes’. Deze kunnen iedere dag worden toegepast en kunnen er elke dag opnieuw toe bijdragen om het brein te regenereren van mentale vermoeidheid. Deze ‘stress-middeltjes’ mogen gezien worden als preventie tegen burn-out.
Ten eerste, iets waar de Frontale Lob ontzettend blij van wordt:
1.Muziek: Dr. Erik Scherder zweert erbij, muziek als remedie. Als de muziek je aanstaat sluit het aan bij de complete muziek-revolutie die hij ontketent. Zijn nieuwe boek is er een voorbeeld van. Wat hem betreft moet de revolutie doorgevoerd worden binnen het onderwijs, op het werk, in ziekenhuizen en zorgcentra. Dit alles met het doel dat muziek als hét wondermiddel voor je Frontale Lob ontspant, inspireert en regenereert.
De Hippocampus vaart enorm goed bij:
2. Bewegen: Zoals eerder gezegd ‘het rustig aan doen en door nietsdoen weer herstellen’ komt niet voor in Scherder zijn woordenboek met de titel ‘Bewegen als wondermiddel voor je brein op het recept van dr. Scherder’.
De Frontale Lob profiteert hier overigens ongegeneerd van mee. Net als bij de vierde tip:
3. Leer: Nieuwe dingen leren is de remedie die je Hippocampus en Frontale Lob regenereert. Niet stil blijven zitten wanneer de mentale vermoeidheid er is. De uitdagingen opzoeken, simpel omdat het resultaat het waard is.
4. Slaap: Natuurlijk niet nieuw in de tiplijst. En ook dr. Eric Scherder zweert erbij: de perfecte effecten van slaap op je hele brein. Doe het genoeg, doe het op tijd, doe het goed. Doe een catnap, in de pauze bijvoorbeeld!
Leestips:
Het goede voornemen voor 2019 we gaan beter en meer opladen
Hoe ben ik dan
Enorm ego is mogelijk ongezond
Heeft u een onervaren baas pas op hij kan wel eens wraakzuchtig zijn?
Gelukkig hard werken
Mbti tests geven waardevolle kennis voor managers
Tips voor een succesvolle re-integratie na een burnout